لیدی و جزایر یونانیدر
مورد پیدایش مسکوک و قدیمیترین مملکتی که برای اولین بار بضرب آن اقدام
نمود،می توان از جزایر یونانی نشین آسیای صغیر نام برد.جزایری چون اژین،
کنید، افز، میله، ساموس، کیوس، ایونی ازنقش مظاهر خدایان یونانی در
مسکوکات خود استفاده می کردند مسکوکات لیدی بنام کرزئید منتسب به کرزوس
آخرین حاکم آن سرزمین است که دارای نقش تقابل شیر و گاومیش میباشد.
مسکوکات لیدی اولین سکه استاندارد است که مورد توجه قرار گرفته.
دوران هخامنشیدر
سال 546 ق.م کورش کشور لیدی را تسخیر کرد و بسیاری از نواحی یونانی نشین
،آسیای صغیر نیز تحت سلطه وی درآمد و متوجه ضرب سکه گردید ولی بعلت مرگ وی
فرصت ضرب سکه بدست نیامد و در زمان داریوش اول(522-486ق.م) به همراه
برقراری نظم در کشور پهناور ایران ضرب مسکوکات آغاز گردید. مسکوکات هخامنشی به سه نوع متفاوت تقسیم گردیده: 1-مسکوکات ایران مرکزی: سیمین
به نام سیکل یا شکل و زرین به نام دریک یا زریک که دارای تصویر کماندار
پارسی با تیردان و کمان و گاهی اوقات نیزه و یا دشنه بصورت زانو بر زمین
زده.
2-مسکوکات ساتراپها:مانند
داتام (فرمانروای کیلیکیه)- فرناباذ (فرمانروای فریگیه) ابرو کوماس
(فرمانروای سینوپ) و... که تصویر فرمانروا بر روی مسکوکات و تصویر خدایان
یونانی در پشت مسکوک قرار دارد.
-مسکوکات امرای تابع هخامنشی:مانند
فینیقیه و قبرس و کاری و لیسی که جالبترین آنها متعلق به صیدا است که نقش
کشتی جنگی در یک طرف و تصویر اردشیر سوم سوار بر گردونهیی در طرف دیگر.
اسکندر و جانشینانشاین
مسکوکات از لحاظ هنری بسیار با ارزش و برخی کاملاً ممتاز میباشند و موزه
بانکسپه دارای ردیف منظمی از بهترین مسکوکات این دوره است که عموماً نقش
شاه بر روی آن و نقش خدایان یونانی به همراه نام شاه به خط یونانی در پشت
آن قرار دارد از مسکوکات بطالسه- پنت- بیتینی و شاهان باختر نیز در این
مجموعه دیده میشود.
اشکانیان (پارت)دوره
اشکانیان کاملترین مجموعه مسکوکات موجود است که بطور دقیق حکاکی شدهاند.
در این دوره با انواع آرایش مو و لباس و انواع کلاهخود به عنوان تاج مواجه
میشوید. این بخش از تاریخ به سه دوره یونانی، ایرانی یونانی، ایرانی
تقسیم گردیده و به همان سبک و سیاق سکههای دوره اسکندر با خط و زبان
یونانی است، اما از زمان بلاش اول برای اولین بار نوشته به خط آرامی و زبان
پهلوی اشکانی در کنار خط یونانی بر روی سکه دیده میشود.
حکام محلی (الیمایی- خرسن-شاهزادگان پارس)مسکوکات
این مجموعه عموماً مس و برنز است که دارای نقوش متنوعی است و به عنوان
قدیمیترین و کمیابترین مسکوکات معرفی میشوند حکام محلی همزمان با دوره
هخامنشی و اسکندر و اشکانیان بطور مستقل حکومت میکردند اما از زمان مهرداد
دوم اشکانی به حکومتهای نیمه مستقل تبدیل گشتهاند.
الیمایی
(خرسن)
شاهزادگان پارسی
ساسانیانضرب
مسکوکات ساسانی از سال تاجگذاری اردشیر اول (224 میلادی) آغاز گردیده و در
سال 652 میلادی که دوره سقوط سلسله ساسانی است پایان یافته است. در ضرب
مسکوکات ساسانی بخصوص در اوایل آن دوران نسبت به تهیه سر سکه توجه خاصی
مبذول گردید. چنانکه در مجموعه موزه بانک بهترین و عالیترین و
نادرترین مسکوکات ساسانی موجود است. در این دوره پادشاهان هر یک دارای
چندین نوع مسکوک بودند که گویای مذهب و تشریفات و آداب و سنن دوران بودند.
اسپهبدان طبرستان، حکام عرب طبرستان،حکام عرب ساسانیپس
از سقوط سلسله ساسانی بر اثر هجوم و غلبه تازیان بر ایران و کشته شدن
یزدگرد سوم در سال 652 میلادی ضرب مسکوکات متوقف نگردید. بدین ترتیب:
1-مسکوکاتاسپهبدان طبرستانبا نقش مسکوکات ساسانی در قطعی کوچکتر، مانند دات برزمهر و فرخان و خورشید که نام آنها به خط پهلوی نقش شده است.
2-مسکوکات حکامعرب طبرستانبه سبک و سیاق مسکوکات اسپهبدان، فقط به جای خط پهلوی خط کوفی قرار گرفته.
مسکوکات دورهعرب ساسانیمانند مسکوکات یزدگرد سوم است فقط با کلمات بسمالله- ربی- ربیالله در کنار مسکوک.
امویانمجموعه
موزه بانکسپه دارای مسکوکات درهم از این دوره است که در یک طرف جمله
شهادتین و در حاشیه محل ضرب و تاریخ است و در طرف دیگر سوره اخلاص و در
حاشیه آیه 33 سوره توبه میباشد.
عباسیاناز
دوره خلفای عباسی موزه دارای مسکوکات درهم و دینار است که در یک طرف
شهادتین و در دو حاشیه تاریخ و محل ضرب و آیه 3 و 4 از سوره الروم و در وجه
دیگر محمد رسول الله به همراه آیه 33 سوره توبه قرار دارد که شاخصترین
آنان متعلق به مسکوکات حضرت رضا علیهالسلام است
ال بویهمسکوکات این دوره به لحاظ قدرتشان جهت تعویض خلفای عباسی و احترام مذهبی به آنان جزء مجموعه نمونه میباشد.
سامانیاندر
سرزمینی از مرزهای هند در سوی خاور تا مرکز فلات باختر حکومت مستقل
داشتهاند و دارای 47 باب ضرابخانه بودند مسکوکات زرین و سیمین آنان همانند
مسکوکات عباسی است.
امتیاز : |
|
نتیجه : 5 امتیاز توسط 10 نفر مجموع امتیاز : 52 |
|
نمایش این کد فقط در ادامه مطلب
بازدید : 5918
تاریخ : پنجشنبه 20 تیر 1392 زمان : 20:54 |
نویسنده : سیدحمید رضاتقوی نژاد |
نظرات (0)
|